تفسیر سوره روم

سوره 30. روم آیه 1-5

آیه       
الم
غُلِبَتِ الرُّومُ‏
فِى أَدْنَى الْأَرْضِ وَهُم مِّن بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَیَغْلِبُونَ
فِى بِضْعِ سِنِینَ لِلَّهِ الْأَمْرُ مِن قَبْلُ وَمِن بَعْدُ وَیَوْمَئِذٍ یَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ
بِنَصْرِ اللَّهِ یَنصُرُ مَن یَشَآءُ وَهُوَ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ
ترجمه       
الف، لام، میم. رومیان مغلوبِ (ایرانیان) شدند.
(این شکست) در نزدیک‏ترین سرزمین (رخ داد) ولى آنان بعد از مغلوب شدن، در آینده‏ى نزدیکى پیروز خواهند شد.
(این پیروزى) در چند سال (آینده خواهد بود)، قبل از پیروزى و شکست و بعد از آن، کار تنها به دست خداست و در آن روز (پیروزى)، مؤمنان خوشحال خواهند شد.
خداوند هر کس را بخواهد، به یارى خود یارى مى‏کند، و او قدرتمند و نفوذ ناپذیر مهربان است.
نکته ها       
کلمه‏ى «بِضع» به معناى قطعه است، چنانکه پیامبر اکرم‏صلى الله علیه وآله فرمودند: «فاطمة بضعة منّى»(161) فاطمه پاره‏ى تن من است. گاهى مراد از «بِضع»، قطعه‏اى از زمان (بین سه تا نه سال) است.
سؤال: پیروزى سپاه روم بر ایرانیان، چه ربطى به مسلمانان دارد که قرآن مى‏فرماید: «یؤمئذ یفرح المؤمنون»
پاسخ: پیامبر اسلام‏صلى الله علیه وآله نامه‏اى به پادشاهان ایران و روم نوشت و آن دو را به دین مبین اسلام دعوت کرد. خسرو پرویز، شاه ایران نامه رسول خداصلى الله علیه وآله را پاره کرد، ولى قیصر روم به نامه پیامبر احترام گزارد. مسلمانان دوست داشتند رومیان - که به نامه پیامبر احترام کردند - پیروز شوند، ولى آنان شکست خوردند ومسلمانان از این حادثه ناراحت شدند. خداوند با نزول این آیات به مسلمانان بشارت داد که اگر چه رومیان شکست خوردند، ولى در آینده نزدیک پیروز خواهند شد و آن پیروزى، سبب شادى مؤمنان خواهد شد.(162)
آرى، جامعه‏ى ایمانى نباید تنها به درون خود بنگرد، بلکه باید نسبت به حوادث تلخ و شیرین سایر ملل نیز عکس العمل نشان دهد.161) وسائل، ج‏20، ص‏67.
162) تفسیر نورالثقلین.
پیام ها       
1- یکى از نشانه‏هاى اعجاز قرآن، پیشگویى‏هاى صادقانه و محقّق آن است. (رومیان، از ایرانیان شکست خوردند، ولى قرآن پیشگویى مى‏کند که چند سال دیگر رومیان غالب خواهند شد و چنان شد.) «غُلبت - سیغلبون»
 2- با یک شکست، مأیوس نشوید. «غُلبت - سیغلبون»
 3- در پیروزى‏ها و شکست‏ها، محوریّت توحید فراموش نشود. «للّه الامر من قبل و من بعد»
 4- هم پیروزى را از او بدانیم و هم ساز و برگ نظامى را. «بنصر اللّه ینصر»
 5 - دلیل نصرت الهى، عزّت و رحمت اوست. «ینصر... و هو العزیز الرحیم»
توضیحات       
سیماى سوره‏ ى روم‏
 این سوره شصت آیه دارد و در مکّه نازل شده است.
 همانند بسیارى از سوره‏هاى مکى، موضوع اصلى این سوره، مبدأ و معاد و گفتگوهاى اهل ایمان و کفر در این زمینه است.
 این سوره با پیشگویى پیروزى رومیان بر ایرانیان در جنگ آغاز مى‏شود و به همین مناسبت، سوره «روم» نام گرفته است.
 بخش عمده آیات این سوره، به ذکر نعمت‏هاى الهى در آسمان و زمین و نظام زوجیّت در گیاهان و حیوانات، آفرینش انسان از خاک و پیوند زن و مرد، تلاش در روز و خواب در شب، بارش باران و وزش باد و حیات زمین پس از مرگ مى‏پردازد.